کاخ پنجاه و پنج پنجره شاهکار معماری دوره قرون وسطایی
- کاخ پنجاه و پنج پنجره یک اثر هنری بسیار زیبا و آراسته از نظر فرهنگی، هنری و تاریخی دره کاتماندو ، در شهر باکتاپور و از مهمترین دیدنی ها باکتاپور است.
- این کاخ توسط صنعتگران و سازندگان محلی با استفاده از فن آوری خاص زمان خود با گل ملات با کیفیت بالا و مصالح محلی ساخته شده است.
- این کاخ بعنوان یکی از نادرترین نمونه کاخ های دارای نقاشیهای خاص در نپال طبقه بندی شده است.
- کاخ پنجاه و پنج پنجره به عنوان یک شاهکار منحصر به فرد در منبت کاری نیز شناخته می شود.
- کاخ پنجاه و پنج پنجره ” در ضلع شمالی میدان دوربار باکتاپور و جنوب شرقی کاخ تریپورا واقع شده است.
- امروزه نیز کاخ پنجاه و پنج پنجره به عنوان کاخ سلطنتی باکتاپور در موارد تشریفاتی مورد استفاده قرار می گیرد.
معماری کاخ پنجاه و پنج پنجره
کاخ پنجاه و پنج پنجره ساختاری سه طبقه از جنس جوب با دو سطح آجرکاری شده است . دیوارهای تحمل کننده این کاخ سلطنتی از آجرهای مخصوص ساخته شده اند.
کف، ستون ها، پنجره ها و درب ها از انواع مختلف الوارها مانند کاج و ساج و انواع دیگر ساخته شده اند و همگی به طرز استادانه و هنرمندانه یی کنده کاری و منبت کاری شده است. کاخ پنجاه و پنج پنجره به عنوان یک شاهکار منحصر به فرد در منبت کاری نیز شناخته می شود . سقف ها بصورت شیب دارو از جنس چوب ساخته شده اند و برای پشتیبانی از کاشی های مخصوص بهره گرفته شده است .
در دیوارهای طبقه اول کاخ نقاشی های وجود دارد که در نمونه ی خود کم نظیر است و شامل تصاویری نادر از رقص های مختلف خدایان، زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم و تصاویری از شاه و ملکه است.
شکل اصلی نقاشی ها به لرد شیوا و ویشنو اختصاص یافته است و سهم قابل توجهی از نقاشی ها نیز مربوط به پادشاه بوپاتیندرا مالا است.
این کاخ بعنوان یکی از نادرترین نمونه کاخ های دارای نقاشیهای خاص در نپال طبقه بندی شده است.
تا همین اواخر محدودیت بازدید برای عموم از مجموعه ای از نقاشی های که دیوار بیرونی و سطح میانی را پوشش می دهند، اجرا می شد. نقاشی هایی که از آن به عنوان سبک “راجستانی” یاد می کنند. این نقاشی ها با رنگی مایل به آبی هشتمین آواتار ویشنو را نشان می دهد که بسیار نادر است.
احتمال می رود كه این نقاشی های دیواری احتمالاً به ابتدای قرن هجدهم میلادی مربوط شود. اگرچه نقاشی های دیواری در دهه 1980 تا حدی مرمت شد اما در طول قرن ها با نفوذ آب و با استفاده از ساختمان به عنوان یک دفتر نظامی در دهه 1950، خسارات جبران ناپذیری به این گنجینه وارد آمد.
یک حوضچه ی آب نسبتا بزرگی به نام لونهیتی چوک (سوندارا) نیز داخل این مجموعه وجود دارد که برای مراسم های آیینی روزانه استفاده می شده است و توسط یک مار کبری احاطه شده است.
تاریخ کاخ
کاخ پنجاه و پنج پنجره به صورت تاریخی بین سالهای 1702 میلادی و 1722 میلادی توسط پادشاه بوپاتیندرا مالا ساخته شده است. برخی از مورخان عقیده دارند که سنگ بنای کاخ در زمان پادشاهی جیتامیترا مالا، پدر پادشاه بوپاتیندرا مالا گذاشته شده است.
گفته می شود که این کاخ پس از تجربه ساخت معبد پنج طبقه (نیاتاپولا) که خود او سنگ بنای آن را نیز گذاشته است، ساخته شده است. داستان ها نقل می کنند که کاخ پنجاه و پنج پنجره توسط پادشاه جیتامیترا مالا به نماد 55 همسر پادشاه و برای هر یک از آنها یک پنجره ساخته شده است.
در زمانی که این کاخ سلطنتی ساخته شد، شیشه بسیار کم بود به طوری که فقط یکی از پنجره ها در ابتدا با استفاده از آبکاری شیشه تولید شده در هند لعاب داده شد.
در گزارشی مستند در رابطه با مشاهدات قصر اینگونه آمده است که :
“پنجاه و پنجره دارد که در یکی از آنها پنجره شیشه ای کوچکی وجود دارد که توسط مردی از دشت های هند به وی هدیه داده شده است. این یک موضوع شگفت انگیز برای مردم است.”
این “پنجره شیشه یی” دیگر وجود ندارد و سرنوشت آن ناشناخته است. البته ممکن است قربانی یکی از زمین لرزه های زیادی که مکرراً در نپال رخ می دهد شده باشد.
همانطور که یکی از این زمین لرزه ها (در سال 1934) منجر به تخریب سطوح بالایی شد که متعاقباً دوباره ساخته شدند. در دهه 1950 از ساختمان به عنوان یک دفتر نظامی استفاده می شده است. نقاشی های دیواری در دهه 1980 مورد مرمت و بازسازی واقع شد.
در سال 2000 بیشتر قسمتهای سازه با دقت از هم جدا شده (آجر به آجر) و سپس با استفاده از مواد اولیه بازسازی شد. بازدید از داخل کاخ سال ها است که برای بازدیدکنندگان بسته شده است. کاخ پنجاه و پنج پنجره در کنار دیگر معابد باستانی موجود در میدان دوربار باکتاپور می باشد.