سویامبونات استوپا، استوپایی سراسر رمزوراز

سویامبونات استوپا در بالای تپه یی سرسبزدر غرب شهر کاتماندو و در ارتفاع هفتاد وهفت متری از سطح دریا قرار دارد. گردشگران و زائران در جهت عقربه های ساعت در اطراف استوپا قدم می زنند، مانترا می خوانند و چرخهای دعا را می چرخانند.

گفته می شود که شکوه دره کاتماندو از این نقطه آغاز شده و اولین بنایی است که در کاتماندو پایتخت نپال ساخته شده است. البته افسانه هایی نیز وجود دارد که کاستامانداپ را اولین ساختمان کاتماندو می داند.

سویامبونات استوپا دارای معماری به سبک ماندالا می باشد و در سال 1979 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.

قدیمی ترین سنگ نوشته یافت شده در این منطقه کتیبه یی سنگی متعلق به قرن پنجم می باشد. اعتقاد بر این است که قدمت سویامبونات به سال 460 بعد از میلاد باز می گردد. توسط پادشاه مانادوا ساخته شده است و در قرن سیزدهم به یک مرکز مهم بودیسم تبدیل شده است.

اگرچه قدمت بعضی از بناها در این منطقه به دوره لیچاوی ها بازمی گردد اما ریشه های آن به زمان بسیار پیش تر از ورود آیین بودا به این سرزمین می رسد.

می توان گفت بعد از لومبینی که زادگاه لرد بودا می باشد، سویامبونات استوپا و بودانات استوپا از مهمترین مراکز مذهبی – عبادی برای تبتی ها و بوداییان می باشد.

تعداد زیادی از پادشاهان هندو نیز به سویامبونات استوپا ادای احترام کرده اند. از جمله پادشاه پراتاپ مالا مسئول ساخت پلکان شرقی و دو معبد معروف به پراتاپور و آنانتاپور در قرن هفدهم بوده است.

مفهوم سویامبونات در زبان نپالی

در زبان نپالی واژه سویامبونات در لغت به مفهوم (خود شکوفایی – خود متعالی) می باشد. دلیل این نامگذاری به خاطر افسانه ها و داستان هایی است که در رابطه با این مکان گفته شده است.

نام تبتی سویامبونات به معنای درختان متعالی است که دلیل این نامگذاری بخاطر درختان تنومند و کهنسالی است که در این منطقه یافت می شود. اگرچه سویامبونات استوپا، استوپایی بودایی محسوب می شود اما توسط هندوها نیز مورد احترام بسیاربوده و مقدس و ارزشمند محسوب است.

 

افسانه ها و داستان های سویامبونات

افسانه ها می گویند زمانی دره ی کاتماندو دریاچه یی عظیم بوده است. سویامبونات استوپا درمیان این دریاچه، از گل نیلوفر آبی که توسط بودای پیشین کاشته شده بود متولد و شکوفا می شود. قدیسین، حکما و خدایان به دریاچه سفر می کردند تا از این نور معجزه آسا که دارای قدرت اعطای روشنگری بود، بازدید نموده و بهره یی ببرند.

در این مدت، بودا مانجوشری بودیساتوا در کوه مقدس مشغول مراقبه بود و به این نور خیره کننده چشم انداز داشت. مانجوشری بودیساتوا عمیقا از قدرت نور متاثر شده و بر فراز کوه ها با شیر خود به پرواز در می آید تا خود را به گل نیلوفر آبی مقدس برساند و او را پرستش کند.

بودیساتوا که احساس کرد اگر آب دریاچه تخلیه شود زائران بیشتری می توانند به سویامبونات استوپا بیایند با یک شمشیر بزرگ کوههای اطراف دریاچه را شکاف داد و آب از دره کاتماندو خارج شد.

پس از این رخداد آب ها از منطقه تخلیه شد و این گل نیلوفر آبی در بالای این تپه به زیارتگاهی مقدس تبدیل شد. داستان ها نقل می کنند که لرد بودا نیز هنگام بازدید از سویامبونات استوپا اعلام کرد که این یک استوپا برآورده کننده آرزوهاست. لرد بودا اشاره کرده است که هر کسی که از استوپا با خلوص قلب دیدار کند، دانه رهایی از چرخه وجود (روشنایی) را دریافت می کند.

 گفته می شود سویامبونات استوپا نشان دهنده ذهن و فلسفه لرد بودا است. بازدید از سویامبونات استوپا با آگاهی به مفاهیم و فلسفه ی بودا همان دیدار شخصی با لرد بودا می باشد.

بنابراین  زمانی که اعمال معنوی نزدیک به استوپا انجام می شود، نتایج بهتری نسبت به سایر مکانها دارد.

تاریخ سویامبونات استوپا

• قدمت سویامبونات استوپا به سال 460 بعد از میلاد باز می گردد.
• استوپای اصلی در محلی ساخته شده  که پادشاه آشوکا در آنجا بوده است.
• در سال 1349 توسط ارتش متجاوز مسلمان آسیب دید سپس توسط پادشاه باهلوکا مرمت و بازسازی شد.
• در سال 1505 چرخ های دعا و گلدسته به گنبد استوپا اضافه شد.
• درسال 1614 شامرپای ششم عبادتگاه هایی در چهار جهت اصلی استوپا بنا نهاد.
• در نیمه اول قرن چهاردهم ، توسط مغول ها تخریب و مورد تجاوز قرار گرفت چراکه آنها بنا به دلایلی فکر می کردند که طلا در پایه
• سویامبونات استوپا پنهان شده است.
• دو معبد معروف به پراتاپور و آنانتاپور ، توسط پادشاه پراتاپ مالا در قرن 17 به این مکان اضافه شد.
• از دهه 1970 به بعد و گسترش توریسم، به دلیل شرایط اقلیمی وتراکم جمعیت بسیار زیاد میمون ها در این ناحیه، سویامبونات استوپا در میان گردشگران به “معبد میمون ها ” نیز شهرت یافت.
• در سال 1979 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.
• در هنگام بازسازی در سال 2010 سیزده گلدسته که به عنوان مراحل روشنگری در بودیسم می باشد و در اطراف سویامبونات وجود دارد با 20 کیلوگرم طلا رنگ آمیزی شد.

معماری سویامبونات استوپا

دو درب ورودی برای سویامبونات استوپا وجود دارد. ورودی اصلی شما را از طریق سیصدوشصت و پنج پله سنگی که نمادی از روزهای سال است به سمت استوپا هدایت می کند.

پله ها از میان جنگلی زیبا عبور می کنند و مملو از میمون هاست که به گوشه و کنار جست و خیز می کنند. در سرتاسر این مسیر تندیس های سنگی و عبادت گاه های متفاوتی وجود دارد که بیشتر آنها در چهار قرن گذشته توسط پادشاهان و لاماها اهدا شده است. بیشتر این سازه ها مرتبط با تعالیم بودا و پنج عنصر اصلی است.

در امتداد راه پله شرقی و در تمام مجموعه سویامبونات و اطراف آن سنگهای مانی (سنگ های مقدس بوداییان) زیادی وجود دارد که با دعاهای تبتی حکاکی و به زیبایی رنگ آمیزی شده است. پایین راه پله شرقی در ورودی اصلی سه تندیس بودا قرار دارد که متعلق به قرن هفدهم می باشد.

درکنار این سه تندیس دروازه ای رنگ آمیزی شده به همراه یک اتاقک وجود دارد که چرخ دعای بزرگ تبتی با طول تقریباً 12 فوت در آنجا قرار دارد. با هر بار چرخش کامل این چرخ دعای بزرگ صدای زنگی به صدا درمی آید. عبادت کنندگان از طریق شمارش تعداد این زنگ ها می توانند تعداد دفعاتی که گرد این چرخ دعا قدم زده اند و آن را به حرکت در آورده اند شمارش کنند.

در انتهای راه پله شرقی یک “واجرا” (صاعقه) عظیم طلایی رنگ از جنس برنز وجود دارد. این واجرا نمادی از قدرت تانتریک بوده که با علائم زودیاک تبتی تزئین شده است. گنبد موجود در پایه اصلی نمایانگر کل جهان هستی می باشد. این گنبد بیانگر هنگامی است که شخصی از پیوندهای مادی جهان بیدار می شود (با چشم عقل و عطوفت نشان داده می شود) و فرد به حالت روشنایی می رسد.

در هر چهار طرف استوپای اصلی یک جفت چشم بزرگ (چشمان بودا) وجود دارد و به دره کاتماندو چشم دوخته است. این چشم ها نمادی از چشم انداز و بینش همه جانبه است. در بالای هر جفت از چشم ها، چشم دیگری وجود دارد (چشم سوم ) که نشانگر خرد نگاه به درون است.

بین دو چشم (عقل و خرد )  نمادی خاص که در الفبای نپالی نشانگر عدد 1 می باشد به جای تصویری از بینی به تصویر کشیده شده است. این علامت نشان دهنده وحدت همه موجودات جهان و یگانه راه روشنایی از طریق تعالیم بودا است. هیچ گوشی نشان داده نمی شود زیرا گفته می شود بودا علاقه ای به شنیدن دعاهایی که در مدح و ستایش او گفته می شود ندارد.

پنج تندیس بودا که در زبان  نپالی به پانچا بودا معروف است در قسمت پایه های این استوپا نگهداری می شوند. زیارت کنندگان فاصله ی بین هرکدام از این بوداها را با به گردش درآوردن چرخ های دعایی که در بین این بوداها می باشد طی می کنند. این پنج بودا در زبان تبتی (لامنا) نام دارد. (لام) به مفهوم راه ومسیر و (نا) به معنای عدد پنج می باشد.

لرد بودا پنج اصل اساسی را برای رسیدن به روشنایی مطرح نموده و این پنج بودا نمایانگر همان پنج مسیر می باشد. این پنج بودا در دو فرم درونی و بیرونی نام های متفاوتی را دارا می باشند. فرم بیرونی این پنج بودا را (توتن درنقا) و فرم درونی را (پانچا نانو) می نامند.

اسامی این بوداها در فرم توتن درنقا (بیرونی) به ترتیب زیر می باشد :

1. رین چن جونه
2. دوهین دوپا
3. توا تای
4. می توکپا
5. نابارتاتگجه

اسامی این بوداها در فرم پانچا تاتو (درونی ) به ترتیب زیر می باشد :

1. بودا توتن چال
2. رانا توتن چال
3. کارما توتن چال
4. پما توتن چال
5. بنجار توتن چال

دو معبد معروف به پراتاپور و آنانتاپور در هر طرف استوپا وجود دارد. این معابد توسط پادشاه پراتاپ مالا در قرن 17 ساخته شد  تا او را در جنگی که در تبت داشت به پیروزی برساند.

دو ناقوس بزرگ نیز در سویامبونات وجود دارد که شرح این پیروزی را به صورت حکاکی شده در خود حفظ کرده است. در گوشه شمال شرقی استوپا صومعه ای تبتی و فعال با یک مجسمه بزرگ از لرد بودا قرار دارد. گوشه شمال غربی محل زندگی “خدای آتش” است که در آییم هندو به “آگنی” شناخته می شود.در شمال استوپای اصلی، “ناگپور” قرار دارد که یک مخزن کوچک با تندیسی از مار در آن قرار دارد.

(مار در آیین هندو بسیار مقدس است)

در شمال غربی استوپای اصلی یک معبد مهم، بسیار جذاب و کمتر شناخته شده دیگر با نام “شانتی پور”  وجود دارد. این معبد تانتریک دارای داستان های جذاب و ترسناک است. شانتی پور یک معبد کوچک و جعبه ای شکل است که گفته می شود شامل یک گنج بزرگ است – یک انسان مقدس زنده که 1500 سال در آنجا مراقبه داشته است. درب این حرم همیشه قفل بوده و در زیر زمین قرار دارد.

در سویامبونات استوپا تعداد زیادی عبادتگاه های کوچک با مجسمه هایی از خدایان تانتریک و شمنیست به چشم می خورد. معبد هاراتی دوی نیز که به الهه هندو محافظ کودکان اختصاص دارد، از دیگر معابد دیدنی در مجموعه سویامبونات استوپا می باشد. معبدی آجری و طلایی رنگ کوچکی که در میان هندوها و بوداییان بسیار محبوب است، به ویژه مادرانی که برای فرزندان خود از الهه برکت می طلبند.

زیارت کنندگان، برنج، پودر رنگی و آب مقدس را بر روی تصویر هراتی می اندازند، سپس از راهب ساکن تیکا دریافت می کنند. برخی از خانواده ها تازه نوزادان را به انجا می آورند تا راهب در گوش او نجوا کند و از الهه سعادت و برکت را خواستار شود. اطراف این معبد مملو از شمع های تبتی است که زیارت کنندگان برای برآورده شدن حاجات و نیز هدیه به پیشگاه خدایان  روشن می کنند.

تندیس عظیمی از لرد بودا به ارتفاع شش متر در سویامبونات استوپا وجود دارد. عبادت کنندگان روز و شب در کنار این مجسمه به خواندن مانتراهایی به زبان سانسکریت می گذرانند. یک موزه نیز در مجموعه وجود دارد که که گنج عظیمی از تندیس های بسیار قدیمی و باستانی را نگهداری می کند.

حوضچه ی آرزوها نیز در این مجموعه وجود دارد که پیروان بعد از آرزو و نیت کردن سکه یی را به سمت مرکز حوض پرت می کنند تا به داخل ظرفی که در مرکز وجود دارد بی اندازند. همیشه جمعیت بسیار زیادی همراه با شادی و لبخند را می توان در اطراف حوضچه آرزوها دید. منظره ی پاناروما از شهر کاتماندو را می توان از سویامبونات استوپا تماشا کرد.

 با توجه به زیبایی بسیار زیاد این مرکز و اهمیت مذهبی آن، بسیاری از جوانان و زوج های نپالی این مکان را همانند معبد داکشینکالی به عنوانی مکانی رمانتیک در دیدارهای خود در نظر می گیرند. سویامبونات استوپا از مهمترین دیدنی ها نپال بوده و جزو دیدنی های کاتماندو می باشد.

سویامبونات استوپا مکانی است که می توانید ساعت ها و روزهای متمادی را در آنجا بگذرانید و هرچه بیشتر با این مکان مقدس و پر رمز و راز آشنا شوید.